Interview Marijke over leven met ADHD - Hester Hospes - Coach

Voorstellen

Marijke is een vrouw van 37 die er veel jonger uitziet dan ze is. Ze is altijd goedlachs en laat het niet gauw merken als ze ergens problemen mee heeft. Het is een rustige, vriendelijke, vrolijke vrouw. Niet iemand waarvan je onmiddellijk denkt dat ze ADHD heeft. Marijke werkt als juf op een basisschool in een achterstandswijk.

Ze is moeder van 2 kinderen waarvan een ook met adhd is gediagnosticeerd. Net als haar kinderen is ze hoogbegaafd. Een IQ test heeft een jaar of 5 geleden een IQ van 139 uitgewezen. De ADHD diagnose is pas vorig jaar gesteld. Sindsdien is ze Concerta gaan gebruiken, 2 x 54 mg.

Alle posts over ADHD op deze website

Hoe ervaar jij ADHD?

“Mijn leven verliep altijd al slordig, rommelig. Ik kwam altijd te laat en liep altijd achter de feiten aan. Vorig jaar was er een heftige periode waardoor al mijn kunst- en vliegwerk niet meer hielp om het voor elkaar te krijgen. Ik was overspannen en moest stoppen met werken. Ik had toen heel sterk het gevoel dat ik alles moest doen wat nodig was om er weer uit te komen. Daar hoorde ook bij om uit te zoeken of ik soms ADHD had. Dat bleek zo te zijn.

Het idee was al eerder gerijpt. Toen we met ons kind bij de kinderarts zaten, dacht ik: “Dit gaat over mij!” Ik heb zo nu en dan bij mensen het idee laten vallen en daar kwamen geen ontkennende reacties op. Mensen herkenden het dus wel. Mijn oom zei: “Als je vader in deze tijd had geleefd zou hij vast ook met ADHD zijn gediagnosticeerd.” De erfelijke component is dus wel duidelijk.

ADHD is voor mij dat je moeite hebt met filteren en kiezen van alles wat binnenkomt.

“Zonder pil kun je alleen focussen op wat heel interessant, heel emotioneel of spectaculair is.”

Er komt zoveel over me heen in alle situaties, ik zie geen volgorde, geen onderscheid tussen groot en klein. Ik voel me overweldigd. In het verkeer speelt dat bijvoorbeeld. Als ik de afslag voorbij was gereden, raakte ik in paniek. Ik ging mezelf uitschelden en ik kon echt niet bedenken wat nu te doen. Ik moest echt gewoon eerst tien minuten doorrijden tot ik weer was gekalmeerd en weer kon denken. Gelukkig is dat met medicatie voorbij!

Adhd heeft invloed op dingen doen waar het leven leuker van wordt. Ik blijf bijvoorbeeld eindeloos zoeken naar informatie en daar blijft het dan bij. Of ik blijf jaren zoeken naar een nieuwe winterjas en ondertussen heb ik het koud! Soms denk ik al van te voren dat ik iets toch niet lang vol zal kunnen houden en dus begin ik er maar niet aan. Nu ik met medicatie ben begonnen, heb ik ineens het inzicht gekregen dat je een plan kunt maken voor je leven. Dat je kunt bedenken wat je wilt met je huis, je werk, je leven. Hiervoor had ik dat niet. Ik was alleen aan het reageren en aan het proberen het hoofd boven water te houden.

Het zit, denk ik, in remmen. Emoties zijn altijd extreem. Het is altijd heel erg naar of heel erg leuk. Grijstinten bestaan niet. Als ik iets interessant vind, kan ik niet stoppen met het uit te zoeken. Dan zit ik om twee uur ’s nachts nog te googelen. Gek genoeg wordt bij de diagnosestelling niet gevraagd naar emoties terwijl heftige emoties grote invloed op je leven hebben.

Er is ook prikkelhonger. Ik kan bijvoorbeeld niet alleen maar koken. Ik moet er iets naast doen. En dus ben ik afgeleid en verbranden de aardappels. Ook dit is met medicatie gelukkig voorbij. Nu kan ik bedenken dat ik een boek of de tablet mee de keuken inneem zodat ik onder het lezen in de pan kan blijven roeren.

Ik ben ook heel beweeglijk. Ga het liefste lopen, fietsen, doen. Er gaan ook echt wel dingen stuk doordat ik geen geduld heb om het voorzichtig te doen.”

Hoe heb je met ADHD om leren gaan?

“Mijn doel is praktische dingen en emoties zo in te richten en te managen dat ze zo weinig mogelijk energie kosten. De energie die vrijkomt kan ik dan gebruiken om vooruit te komen.

Als je bijna veertig bent als de diagnose wordt gesteld, heb je jezelf van alles aangeleerd en dat is niet altijd goed. Je hebt dus niet alleen last van de ADHD-symptomen maar ook van de copingstrategieën die je jezelf hebt aangeleerd. Bijvoorbeeld als je kijkt naar mijn vrienden. Ik heb heel veel vrienden. Er is ook een groep mensen bij die ik niet zo leuk vind of die misbruik van mij maken. Ik was zo gewend om impulsen en gevoelens weg te drukken daardoor kwamen “ongewenste” vrienden toch binnen. Ik was heel onzeker en voelde me schuldig over dat ik dingen vergat. Mensen die mij aardig vinden hebben mij vergeven dat ik vaak te laat ben etc. Ik heb veel mensen verzameld uit onzekerheid. Dankbaar dat ze überhaupt tijd aan mij willen besteden vanuit het gevoel dat ik niet leuk genoeg ben. Daardoor accepteer je dingen die je helemaal niet leuk vindt.

Ik ben de laatste maanden erg goed met mezelf bezig geweest. Ik ben een coachingstraject gestart om mezelf te hervinden. Ik heb een grote behoefte om te weten en te begrijpen. Ik google me suf. Daarnaast heb ik veel behoefte aan praktische tools. Ik zoek oplossingen hoe te organiseren en te plannen. En tools om de dingen die moeten gebeuren op zo’n manier te doen dat ze zo weinig mogelijk moeite kosten.

Ik heb bijvoorbeeld de app van Flylady. Dat helpt me om elke dag iets schoon te maken. Tegenwoordig maak ik gebruik van een planbord voor de hele week. Door in het weekend over de week na te denken, loopt de week veel soepeler. Boodschappen laat ik thuis bezorgen.

Het kost veel energie om dat allemaal uit te zoeken en dat is frustrerend. Ik zou begeleiding willen die me alles vertelt. Ik wil begeleiding die veel weet (al moet ik toegeven dat ik er inmiddels heel veel van weet) en waar ik mee kan sparren over hoe deze kennis toe te passen in concrete situaties. De begeleiding moet uiteraard de medische kant voor haar rekening nemen maar me ook coachen. Als je ouder bent als het bovenkomt heb je jezelf van alles aangeleerd.

Na de diagnose had ik willen uitzoeken waar het allemaal gevolgen voor heeft gehad, welke stukjes van mijn persoonlijkheid eigenlijk niet van mij zijn en dan willen kijken waar de oplossingen zitten. Mezelf weer van mezelf maken. Ik ben dit nu ook allemaal aan het doen maar ik had het graag met de ADHD deskundige samen willen doen. Ik vind dat dit een standaard onderdeel van de diagnosestelling en de begeleiding daarna zou moeten zijn.”

Wat was het effect van ADHD op je schoolcarrière?

“Het zou zo’n verschil voor mij hebben gemaakt als ik op de basisschool had geweten van ADHD en als ik toen al medicatie had gekregen. Nu is school heel lastig verlopen.

Ik heb de lagere school verlaten met een CITO-score van 550. Uiteraard ging ik daarna naar het VWO. In de derde ging het niet goed en ging ik door naar 4 HAVO. Toen heb ik er even aan getrokken. Ik deed zeven vakken en had gemiddeld een 8 als eindcijfer. Dus mocht ik terug naar het VWO. Maar na 3 maanden in 5 VWO ben ik gestopt met school. Ik ben gaan werken als assistent filiaalmanager bij een pizza-bakker. Dat was natuurlijk ook niet iets om de rest van mijn leven te doen dus na een jaar heb ik via het volwassenenonderwijs (met dispensatie omdat ik 17 jaar was) VWO 5 en 6 in een jaar gedaan.

Ik ging geschiedenis studeren. In het eerste jaar ging het nog wel. Ik heb de propadeuse in een jaar gehaald. In het tweede jaar liep het vast. Ik ben gestopt met studeren en bij een assurantiekantoor gaan werken. Ik dacht toen dat ik daar voor de rest van mijn leven zou blijven dus heb in het eerste jaar assurantie B gehaald en woningfinanciering 1 en 2.

Na een tijdje was dit toch weer te weinig en ben ik de avondPABO erbij gaan doen. Na een tijdje ben ik gaan praten omdat ik me verveelde en kreeg ik dispensatie om de opleiding in twee jaar te doen. Uiteindelijk heb ik er drie jaar over gedaan om ik mezelf niet in gang kon krijgen om het laatste stukje van het afstuderen te doen. Mijn studie heeft toen een jaar bijna stil gelegen. Ik raakte zwanger van mijn eerste kind en wilde het diploma hebben voor de baby geboren zou worden. Met die motivatie kon ik weer hard werken en heb ik het in een paar weken afgerond.

Het zou echt zo fijn zijn geweest als toen al bekend was geweest dat ik ADHD heb en hoogbegaafd ben. Het VWO zou veel gemakkelijker zijn geweest en ik zou geschiedenis hebben afgemaakt en dat met veel minder stress, veel minder onzekerheid en veel minder denken dat ik stom en belachelijk ben.

Dat het niet liep had verschillende redenen. Mijn behoefte aan spannend, aan spektakel en dramatische liefdes matchte niet met school. School was wel het laatste waar ik me mee bezig wilde houden toen ik een tiener was. Ik vond het ook loodzwaar om in een klas met kinderen te zitten vanwege alle rondvliegende emoties, alle dingen die gebeuren, alle geuren. Daarnaast heb ik onhandige keuzes gemaakt. Bijvoorbeeld ik kwam altijd te laat. Je kreeg meer gedoe als je 5 minuten te laat kwam dan als je de hele dag wegbleef. Als ik te laat was, ging ik dus maar helemaal niet naar school. Ik schaamde me er erg voor dat ik niet kon plannen. Ik had boeken bijvoorbeeld niet op tijd gelezen, en vaak geen pen en papier bij me. Ik durfde dan niet meer naar binnen te gaan bij colleges en werkgroepen en liep dus een steeds grotere achterstand op. Ik heb trouwens wel gemerkt dat werk veel vergevingsgezinder is met betrekking tot dit soort dingen dan school.”

Wat merk je van ADHD op je werk?

“Ik ben gaan werken als juf op de basisschool. Dat kan ik goed. Ik kan een heel moeilijke klas op een goed niveau krijgen en houden, sociaal en inhoudelijk. Dat kon ik al zonder medicatie en ik kan het nu nog beter met medicatie. Ik merk wel verschil. Met medicatie kan ik veel beter plannen en organiseren. Ik heb me de laatste maanden verdiept in hoe je dingen beter kunt organiseren en daardoor overvallen dingen me minder. In vergaderingen ben ik scherper en alerter. Al ben ik ook wel eens bang dat ik nu te scherp ben. Ik merk nu ook wel hoe mijn collega’s soms in de rondte draaien en daar kan ik nu veel minder goed tegen omdat ik het beter zie. Ik vind het vooral ook fijn in gesprekken met ouders. Die gesprekken zijn soms echt pittig. Door de medicatie komt de emotie van de ouders minder bij mij binnen waardoor ik beter kan helpen.”

Welk effect heeft ADHD op relaties?

“Binnen relaties kan ik zomaar boos worden. Ik kan heel teleurgesteld zijn om heel kleine dingetjes en dan onredelijk zijn. Ik denk dat dit komt doordat je jezelf thuis minder zelfcontrole oplegt. Bovendien heb je jezelf de hele dag al onder controle gehouden. Thuis komt de vermoeidheid en de frustratie er uit.

Ik heb behoefte aan spannend, aan actie, aan drama. Ik heb altijd kerels uitgezocht die heel goed pasten bij mijn behoefte aan drama! Nu niet meer want nu heb ik inzicht in het patroon. Medicatie maakt het gemakkelijker om het vol te houden want een gezond patroon is het natuurlijk niet. Van al dat drama wordt je ook doodmoe en ongelukkig.”

Moeder met ADHD, hoe gaat dat met de kinderen?

“Ook op dit terrein in mijn leven merk ik een groot verschil sinds ik medicatie ben gaan gebruiken. Ik ben veel georganiseerder. Daardoor hoef ik niet meer achter mezelf aan te rennen en mezelf niet meer op mijn flikker te geven omdat ik weer iets vergeten ben of verprutst heb. Ik kan niet genoeg benadrukken hoeveel verschil het maakt om georganiseerder te zijn en de regie te hebben! Ik heb nu meer rust en er is meer rust. Als een kind iets vertelt kan ik beter focussen op wat het kind zegt en vervolgens rustiger reageren. Er is zelfs tijd over voor een spelletje schaak!”

Hoe werken ADHD en hoogbegaafdheid op elkaar in?

“Met ADHD en hoogbegaafdheid (HB) ben je twice exceptional.

Hoogbegaafd zijn is een kracht die je kan helpen, ADHD hindert je alleen maar. HB zijn compenseert omdat je strategieën en alternatieve plannen kunt bedenken.

Beide zetten aan tot actie maar wel op een andere manier. HB = actie inzetten. ADHD = veel actie hebben en veel verzinnen maar niet afmaken omdat je al weer met iets anders bent begonnen.

Ik heb gelezen dat boven de 130 (IQ) iedereen ADHD verschijnselen heeft. HB’ers voldoen aan kenmerken van ADHD zonder dat ze per se ADHD hebben. Een kenmerk op de vragenlijst voor de diagnose van ADHD is bijvoorbeeld: “flap je vaak het antwoord er uit?” Dat doen HB’ers ook. Maar de achtergrond is anders. Bij HB is het gewoon gedrag bij ADHD is het een symptoom van een achterliggend probleem.

Ik weet dat ik wel ADHD heb omdat mijn dag zoveel beter verloopt met Concerta. Bovendien vertonen HB’ers sommige symptomen wel maar de mate waarin verschilt en de controleerbaarheid: kun je het stoppen of beheerst het jou?

Het is belangrijk om het onderscheid te maken. Ik denk dat te snel een diagnose wordt gesteld. Ik zie in mijn klas kinderen de diagnose krijgen waarvan ik denk dat ze nog meer hebben of iets anders. ADHD is een einddiagnose. Men stopt met zoeken terwijl het niet alles verklaart.”